Ιστορία του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων

Μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της Ιατρικής είναι η ανακάλυψη της αιτιολογικής σχέσης  ενός ιού, του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Πρώτος ο Zur Hausen, ένας Γερμανός επιστήμονας ανακοίνωσε το 1972, ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προκαλείται από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων. Η θεωρία αυτή παρά τις πρώτες αντιδράσεις επιβεβαιώθηκε 25 περίπου χρόνια μετά, όπου οι επιστήμονες βρήκαν ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να αναπτυχθεί καρκίνος τραχήλου της μήτρας είναι η λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων. Σήμερα γνωρίζουμε, ότι η λοίμωξη από τον ιό δεν οδηγεί πάντα σε καρκίνο, αλλά καρκίνος τραχήλου μήτρας χωρίς την ύπαρξη του ιού δεν μπορεί να αναπτυχθεί.

Τι προκαλεί ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων προκαλεί καλοήθη και κακοήθη νοσήματα. Αυτό εξαρτάται από τον τύπο του ιού που έχει μολύνει τον οργανισμό καθώς υπάρχουν κακοήθεις τύποι αλλά και καλοήθεις τύποι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων. Οι κακοήθεις τύποι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων μπορούν να προκαλέσουν  καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καρκίνο του αιδοίου και του κόλπου. Στους άνδρες προκαλούν καρκίνο του πέους και του πρωκτού. Ο ίδιος ιός ευθύνεται και για την εμφάνιση και στα 2 φύλα καλοηθών νοσημάτων, όπως γεννητικά κονδυλώματα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο ίδιος ιός εμπλέκεται και στην ανάπτυξη βλαβών στη στοματική κοιλότητα, τον λάρυγγα και  τον φάρυγγα.

Πώς μεταδίδεται ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV);

Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή, η οποία δεν είναι απαραίτητο να είναι ολοκληρωμένη. Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και από την επαφή των γεννητικών περιοχών, ή την επαφή των χεριών με τη γεννητική χώρα και ακόμα σπανιότερα από μολυσμένα υφάσματα και ρούχα. Η χρήση του προφυλακτικού μπορεί να μειώσει την πιθανότητα μετάδοσης, αλλά όχι να την εξαλείψει.

Αντιμετώπιση της λοίμωξης από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)

Οι δυνατότητες που έχουμε σήμερα για την αντιμετώπιση της λοίμωξης περιορίζονται στη διάγνωση και την παρακολούθηση της λοίμωξης ,καθώς η λοίμωξη δεν μπορεί να θεραπευθεί. Σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να διαγνώσουμε τη λοίμωξη από τον ιό και ακολούθως να παρακολουθούμε την εξέλιξη της λοίμωξης με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση της επικείμενης κλινικής βλάβης που θα προκαλέσει ο ιός. Η παρακολούθηση της λοίμωξης και των προκαρκινικών βλαβών που δημιουργεί ο ιός, γίνεται με τη βοήθεια του τεστ Παπανικολάου και της κολποσκόπησης .Το τεστ Παπανικολάου δεν μπορεί να αποτρέψει τη λοίμωξη αλλά μπορεί να διαγνώσει έγκαιρα τόσο τη λοίμωξη όσο και μία τραχηλική προκαρκινική βλάβη με σκοπό να αντιμετωπισθεί έγκαιρα σε όσο το δυνατόν πιο αρχόμενο στάδιο .

Γιατί παρασκευάστηκε εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων;

Οι πιο σημαντικοί λόγοι που έστρεψαν την έρευνα στην παρασκευή ενός εμβολίου έναντι του ιού HPV ήταν καταρχήν η αιτιολογική του συσχέτιση με τον καρκίνο και δευτερευόντως η αδυναμία να παρέμβουμε θεραπευτικά στη λοίμωξη. Συνεπώς η παρασκευή ενός εμβολίου, που θα έδινε τη δυνατότητα να προληφθεί η λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων πριν δημιουργήσει οποιοδήποτε κλινική συνέπεια έγινε στόχος της έρευνας.

Έτσι μετά από πολυετή προσπάθεια παρασκευάστηκαν δύο εμβόλια έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων. Καταρχήν παρασκευάστηκε ένα τετραδύναμο εμβόλιο έναντι των τύπων 16, 18 και 6, 11 με σκοπό την προστασία όχι μόνο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας αλλά και του καρκίνου του κόλπου, του αιδοίου και έναντι και καλοήθων νοσημάτων, όπως είναι τα γεννητικά κονδυλώματα που προκαλούνται από τους τύπους 6 και 11 του ιού. Στη συνέχεια κυκλοφόρησε ακόμα ένα εμβόλιο ένα διδύναμο εμβόλιο έναντι των τύπων 16 και 18 για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας  και των προκαρκινικών βλαβών.

Πώς λειτουργούν τα εμβόλια έναντι του ιού HPV;

Tα εμβόλια έναντι του ιού είναι πρωτοποριακά εμβόλια καθώς δεν περιέχουν γενετικό υλικό του ιού ούτε καν σε εξασθενημένη μορφή και επομένως δεν μπορούν να μολύνουν τον οργανισμό.  Η παρασκευή τους και η λειτουργία τους στηρίζεται στην τεχνητή παρασκευή μίας μόνο πρωτεΐνης  του ιού, η οποία, έχει την ικανότητα να προκαλεί την παραγωγή αντισωμάτων έναντι του ιού και προλαμβάνει τη λοίμωξη. Τα αντισώματα που παράγονται μετά τον εμβολιασμό μπορούν και εμποδίζουν την είσοδο του ιού στον οργανισμό. Επίσης μετά τον εμβολιασμό αναπτύσσονται και ενεργοποιούνται κύτταρα μνήμης τα οποία έχουν την ικανότητα να «θυμούνται »τη λοίμωξη από τον ιό με αποτέλεσμα να παράγονται άμεσα και σε μεγάλες ποσότητες αντισώματα τα οποία εξουδετερώνουν ανά πάσα στιγμή την είσοδο του ιού στον οργανισμό.

Από ποιά νοσήματα προστατεύει ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV;

Το διδύναμο εμβόλιο (Cervarix) προστατεύει από λοιμώξεις και νοσήματα που προκαλούνται από τους τύπους 16 και 18 του ιού προστατεύοντας από καρκινικές βλάβες που αφορούν στον τράχηλο της μήτρας.

Το τετραδύναμο εμβόλιο – (Gardasil) περιέχει 4 τύπους, τους τύπους 6,11,16 και 18,προστατεύοντας από λοιμώξεις και νοσήματα που αφορούν όλο το κατώτερο γεννητικό σύστημα. Δηλαδή το τετραδύναμο εμβόλιο προστατεύει πέραν του τραχήλου της μήτρας και από τον καρκίνο του αιδοίου και τον καρκίνο του κόλπου. Επιπρόσθετα περιέχοντας και τους τύπους 6 και 11,προστατεύει και από την εμφάνιση των γεννητικών κονδυλωμάτων.

Αναλυτικότερα ο εμβολιασμός προστατεύει:

1.Από τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας και από όλες τις προκαρκινικές μορφές που προηγούνται της ανάπτυξης του που προκαλούνται από τους τύπους 16 και 18 του  ιού HPV που περιέχουν τα εμβόλια . Οι προκαρκινικές μορφές εμφανίζονται νωρίτερα σε νεαρότερη ηλικία από τον καρκίνο, είναι πολύ συχνές και μπορούν να εμφανιστούν άμεσα μετά τη λοίμωξη από  κάποιον ογκογενετικό τύπο του ιού HPV. Οι προκαρκινικές μορφές μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο σε χρονικό διάστημα που κυμαίνεται από μήνες έως χρόνια .Πολύ συχνά συναντάμε περιστατικά όπου η εξέλιξη της νόσου είναι ραγδαία .Συνεπώς απαιτείται πολύ στενή παρακολούθηση των προκαρκινικών βλαβών με τη βοήθεια των σύγχρονων μεθόδων που διαθέτουμε και συχνά απαιτείται και χειρουργική αντιμετώπιση. Οι  επεμβάσεις αυτές παρά το γεγονός ότι είναι συντηρητικές τοπικές επεμβάσεις δεν είναι άμοιρες συνεπειών. Μπορούν να επηρεάσουν  τη υγεία της νεαρής γυναίκας προκαλώντας πρόβλημα στη γονιμότητα της ασθενούς ή και να οδηγήσουν σε πρόωρο τοκετό σε μία μελλοντική εγκυμοσύνη. Πέρα από τις πιθανές επιπλοκές των επεμβάσεων η ανάπτυξη  μιας προκαρκινικής βλάβης  επηρεάζει  τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας και την ποιότητα ζωής της.

2.Ο εμβολιασμός με το τετραδύναμο εμβόλιο –Gardasil προστατεύει επιπρόσθετα και από την εμφάνιση του καρκίνου του αιδοίου και όλων των προκαρκινικών μορφών του. Ο καρκίνος  αυτός είναι πιο σπάνιος από τον καρκίνο  του τραχήλου της μήτρας, αλλά έχει χειρότερη πρόγνωση και απαιτεί πιο ριζικά χειρουργεία. Για τον καρκίνο αυτόν δεν υπάρχει τρόπος έγκαιρης διάγνωσης όπως γίνεται στον τράχηλο με το τεστ Παπανικολάου.

3.Ο καρκίνος του κόλπου είναι επίσης ένας σοβαρός καρκίνος με χαρακτηριστικό ότι διαγιγνώσκεται πιο δύσκολα και με τον τρόπο αυτό μικραίνει η πιθανότητα να διαγνωσθεί έγκαιρα. Και αυτός ο καρκίνος προλαμβάνεται από τον εμβολιασμό με Gardasil

4.Τέλος ο εμβολιασμός με το εμβόλιο Gardasil  είναι ο μοναδικός τρόπος να προστατευθεί κανείς από τα γεννητικά κονδυλώματα που προκαλούνται από τους τύπους 6 και 11 και α φορούν αγόρια και κορίτσια,. Τα γεννητικά κονδυλώματα είναι καλοήθης νόσος και  τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη αύξηση στην εμφάνισή τους. Τα γεννητικά κονδυλώματα έχουν μεγάλη μεταδοτικότητα και αφορούν τις νεαρές κυρίως ηλικίες από 15 έως 25 ετών κοριτσιών και αγοριών. Η θεραπεία τους είναι αρκετά χρονοβόρα και επώδυνη καθώς τα γεννητικά κονδυλώματα  υποτροπιάζουν συχνά ακόμα και μετά από την αφαίρεση τους.

Πόσο αποτελεσματικά είναι τα εμβόλια;

Ο εμβολιασμός προσφέρει πολύ υψηλή προστασία που προσεγγίζει το 100% έναντι όλων των προκαρκινικών μορφών του τραχήλου της μήτρας του αιδοίου του κόλπου του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και έναντι των γεννητικών κονδυλωμάτων, που προκαλούνται από συγκεκριμένους τύπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Μάλιστα για το Gardasil - το τετραδύναμο εμβόλιο υπάρχουν στοιχεία και από την κλινική πράξη καθώς η συνεχής παρακολούθηση του εμβολιασμού στην πραγματική ζωή επιβεβαιώνει την υψηλή αποτελεσματικότητα του εμβολίου και διασφαλίζει τα στοιχεία  της ασφάλειας όπως περιγράφονται στις κλινικές μελέτες.

Σήμερα στην Ελλάδα χιλιάδες κορίτσια έχουν εμβολιασθεί και έχουν προστατευθεί άμεσα, εύκολα και ριζικά από πολύ σοβαρά νοσήματα που μπορούν να απειλήσουν τη ζωή τους.

Πόσο ασφαλή είναι τα HPV εμβόλια;

Όπως όλα τα εμβόλια έτσι και τα εμβόλια έναντι του HPV παρακολουθούνται συνεχώς από τις αρμόδιες αρχές. Σήμερα πάνω απο 7 χρόνια μετά τον πρώτο εμβολιασμό υπάρχει πλήθος στοιχείων που προέρχονται από τους εκατομμύρια εμβολιασμούς σε όλο τον κόσμο και δίνουν τη δυνατότητα αξιόπιστων και έγκυρων αναλύσεων. Κανένας Οργανισμός Υγείας δεν έχει σήμερα αμφιβολίες για την ασφάλεια αυτών  των εμβολίων.

Ποιές γυναίκες μπορεί  να εμβολιασθούν με το εμβόλιο έναντι του ιού HPV;

Το εμβόλιο απευθύνεται σε όλα τα κορίτσια και τις νεαρές γυναίκες  από 12 -26 ετών.  Ο HPV εμβολιασμός πρέπει να αποτελεί εμβόλιο ρουτίνας για τα κορίτσια ηλικίας 12-15 ετών.  Στην ηλικία αυτή ολοκληρώνεται ο εμβολιασμός όλων των υποχρεωτικών εμβολίων του βασικού παιδιατρικού εμβολιασμού. Οι ηλικίες αυτές εμβολιάζονται πριν εισέλθουν στην ηλικία αυξημένου κινδύνου μόλυνσης από τον ιό HPV.  Επίσης οι μικρές ηλικίες παρουσιάζουν πολύ καλή ανοσολογική απάντηση στον εμβολιασμό και ακολουθούν το δοσολογικό σχήμα του εμβολιασμού  με μεγαλύτερη συμμόρφωση, με αποτέλεσμα να ολοκληρώνεται ο εμβολιασμός με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Οι κοπέλες που είναι μεγαλύτερες των 15 ετών  βρίσκονται σε αυξημένο  κίνδυνο να κολλήσουν τον ιό καθώς η αιχμή της λοίμωξης από τον ιό HPV, είναι η ηλικία 16  έως 25 ετών. Κάθε επαφή σημερινή ή μελλοντική μπορεί να μεταδώσει κάποιον τύπο του ιού. Είναι σημαντικό  ότι σε αυτή την ηλικία δεν εμφανίζονται μόνον λοιμώξεις αλλά ακόμα και νοσήματα από τα οποία, με τον εμβολιασμό, προστατεύεται πραγματικά η νεαρή γυναίκα. Ακόμα και οι κοπέλες που έχουν ήδη προσβληθεί  από κάποιον τύπο του ιού ,ο εμβολιασμός προστατεύει από τους υπόλοιπους τύπους που περιέχονται στο εμβόλιο και που η νεαρή γυναίκα δεν έχει προσβληθεί.

Επομένως στόχος είναι να εμβολιασθεί η νεαρή γυναίκα όσο το δυνατόν νωρίτερα και πρέπει ο εμβολιασμός να γίνει  άσχετα από την  έναρξη των σεξουαλικών επαφών με σκοπό την προστασία της νεαρής γυναίκας από τους αυριανούς κινδύνους μόλυνσης.

Η νεαρή γυναίκα που εμβολιάζεται θα πρέπει  ανεξάρτητα από τον εμβολιασμό να ελέγχεται και με τεστ Παπανικολάου  με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση προκαρκινικών βλαβών που προκαλούνται από τύπους του ιού που δεν περιλαμβάνονται στα εμβόλια.

Στη χώρα μας ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV έχει ενταχθεί επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας και χορηγείται δωρεάν για όλα τα κορίτσια από 12 -26 ετών από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία.