facebook babyzonegr youtube channel twitter βρείτε μας στο pinterest! linkedin

Αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Οι συστάσεις σχετικά με την αύξηση του σωματικού βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης πρέπει να εξατομικεύονται σύμφωνα με τον Δείκτη Μάζας Σώματος (Δ.Μ.Σ.= βάρος/τετράγωνο του ύψους, kg/m2) πριν από την εγκυμοσύνη, ώστε να βελτιωθεί η έκβαση της εγκυμοσύνης, να αποφευχθεί η διατήρηση του αυξημένου σωματικού βάρους από τη μητέρα μετά τον τοκετό και να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης χρόνιων νoσημάτων στο παιδί κατά την ενήλικη ζωή του.

Η αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εντός του εύρους που συνιστά το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ιατρικής (IOM), σχετίζεται με καλύτερη έκβαση της εγκυμοσύνης (βλέπε Πίνακα 1), δηλαδή με τη γέννηση ενός υγιούς βρέφους που γεννιέται μετά από τελειόμηνη κύηση και έχει βάρος 3,1 έως 3,6 kg, αλλά η αύξηση του βάρους πολλών γυναικών δεν κυμαίνεται εντός των ορίων αυτών [1, 40]. Γυναίκες με Δ.Μ.Σ.<19,8 kg/m2 διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να αποκτήσουν ένα παιδί με χαμηλό βάρος κατά τη γέννηση, εάν το βάρος τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν αυξηθεί επαρκώς. Ακόμη και γυναίκες με Δ.Μ.Σ.>29,0 kg/m2 πρέπει να αυξήσουν το βάρος τους κατά τουλάχιστον 6,0 kg. Όσες γυναίκες χάνουν βάρος ή παίρνουν λιγότερο από 6 kg έχουν περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν ένα παιδί μικρό σε σχέση με την ηλικία κύησής του [41]. Γυναίκες με Δ.Μ.Σ.>29,0 kg/m2 δεν πρέπει να αυξήσουν το βάρος τους περισσότερο από 11,5 kg σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος διατήρησης του βάρους μετά τον τοκετό [42]. Η υπερβολική αύξηση του βάρους σε γυναίκες με Δ.Μ.Σ.>26 kg/m2 αυξάνει, επίσης, τον κίνδυνο το παιδί να είναι μεγάλο για την ηλικία κύησης [7], φαινόμενο το οποίο, με τη σειρά του, συνδέεται με αυξημένο λίπος σώματος κατά την παιδική ηλικία [43]. 

Πίνακας 1

Οδηγίες για αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης [1, 155]

 

Συνολική συνιστώμενη αύξηση βάρους

Εβδομαδιαία αύξηση βάρους μετά τη 12η εβδομάδα

Δ.Μ.Σ.<19,8 kg/m²

12,5 έως 18 kg

0,5 kg

Δ.Μ.Σ. από 19,8 έως 26,0 kg/m²

11,5 έως 16 kg

0,4 kg

Δ.Μ.Σ. >26,0 έως 29,0 kg/m²

7 έως 11,5 kg

0,3 kg

Δ.Μ.Σ. >29,0 kg/m²

τουλάχιστον 6,0 kg

 

Άλλες περιπτώσεις:

 

Κυοφορία διδύμων

 

Κυοφορία τριδύμων

 

 

16-20,5 kg

 

Συνολική αύξηση βάρους 22,7 kg

 

 

0,7 kg

Οι έφηβες και οι έγχρωμες έγκυες πρέπει να στοχεύουν σε αύξηση βάρους στα ανώτατα όρια. Οι γυναίκες με ύψος <157 cm πρέπει να στοχεύουν σε αύξηση βάρους στα κατώτατα όρια.

Δ.Μ.Σ.: Δείκτης Μάζας Σώματος

Μολονότι οι Αμερικανίδες αφρικανικής καταγωγής διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γεννήσουν μωρά χαμηλού βάρους, τα πρόσφατα στοιχεία δε δείχνουν ότι θα έπρεπε να προσπαθούν να πετύχουν αύξηση βάρους στα ανώτερα επίπεδα που συνιστώνται από το ΙΟΜ [44]. Από μελέτη που διενεργήθηκε σε Κινέζες διαπιστώθηκε ότι οι οριακές τιμές του βάρους που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του Δ.Μ.Σ. πριν από την εγκυμοσύνη, καθώς και το συνιστώμενο εύρος αύξησης του βάρους κατά την εγκυμοσύνη, διαφέρουν από τις κατευθυντήριες γραμμές του IOM, εξαιτίας διαφορών στα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά μητέρων οι οποίες ανήκουν σε άλλες εθνικότητες [45]. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες έρευνες προκειμένου να μπορέσουμε να διατυπώσουμε συστάσεις για συγκεκριμένες υποομάδες του πληθυσμού. Λόγω του περιορισμένου αριθμού των μελετών, οι αποφάσεις σχετικά με την αύξηση του βάρους της μητέρας στις υποομάδες αυτές πρέπει να λαμβάνονται από τον ιατρό, τον διαιτολόγο και την ασθενή.

Ο κίνδυνος για εμφάνιση υπέρβαρου ή παχυσαρκίας στη μητέρα, εξαιτίας της υπερβολικής αύξησης του βάρους κατά την εγκυμοσύνη, πρέπει να αντισταθμίζεται με τον κίνδυνο ανεπαρκούς ανάπτυξης του εμβρύου εξαιτίας της μικρής αύξησης του βάρους. Σε σύγκριση με τη συνιστώμενη αύξηση του βάρους, η υπερβολική αύξησή του (πέρα από το ανώτατο όριο του εύρους του IOM) συμβάλλει περισσότερο στη διατήρησή του μετά τον τοκετό και λιγότερο στην ανάπτυξη του εμβρύου σε γυναίκες με κανονικό βάρος [46] και σε υπέρβαρες γυναίκες [47]. Η μείωση του κινδύνου χαμηλού βάρους γέννησης για το έμβρυο, με παράλληλη αποφυγή του φαινομένου να διατηρήσει η γυναίκα το βάρος μετά τον τοκετό, αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα για τις έφηβες. Η υπερβολική αύξηση του βάρους σε έφηβες με κανονικό βάρος και σε υπέρβαρες έφηβες (>0,4 kg εβδομαδιαίως) αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας, ιδίως στα κορίτσια με υψηλό Δ.Μ.Σ. πριν από την εγκυμοσύνη [48].

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και η μεγαλύτερη διατήρηση του βάρους μετά τον τοκετό παρατηρούνται πιο συχνά σε έφηβες εγκύους οι οποίες αναπτύσσονται ακόμη, απ’ ό,τι σε έφηβες που έχουν ολοκληρώσει την ανάπτυξή τους [49]. Επιπλέον, το στάδιο ανάπτυξης των έφηβων εγκύων οι οποίες έχουν πραγματοποιήσει πολλαπλούς τοκετούς σχετίζεται με χαμηλότερο βάρος γέννησης [50]. Επομένως, οι ιατροί πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν συμβουλεύουν έφηβες εγκύους να περιορίσουν την υπερβολική αύξηση του βάρους τους. Αντί για αυτό, πρέπει να παρέχουν την απαραίτητη βοήθεια στις έφηβες, ώστε να επανέλθουν σε κανονικά επίπεδα βάρους μετά τον τοκετό και να αποφύγουν επόμενες εγκυμοσύνες κατά τη διάρκεια της εφηβείας.

Το τρίμηνο της κύησης κατά το οποίο επιτεύχθηκε η αύξηση του βάρους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι επίσης πολύ σημαντικό. Ανεξάρτητα από το βάρος της μητέρας πριν από την εγκυμοσύνη, η μικρή αύξηση του βάρους στο δεύτερο ή το τρίτο τρίμηνο αυξάνει τον κίνδυνο καθυστερημένης ανάπτυξης του εμβρύου στη μήτρα [51, 52]. Η χαμηλή αύξηση του βάρους κατά το τρίτο τρίμηνο συνδέεται, επίσης, με υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου τοκετού[51, 53, 54].

Σε ό,τι αφορά την άσκηση, ανάλογα με το είδος, τη συχνότητα, τη διάρκεια και την έντασή της, μπορεί να είναι ωφέλιμη για την υγεία τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου [55]. Υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν πως οι έγκυες με σωματική δραστηριότητα έχουν 50% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη κύησης και 40% μείωση του κινδύνου εμφάνισης προεκλαμψίας [56].

Επομένως, οι υγιείς γυναίκες με εγκυμοσύνες χωρίς επιπλοκές μπορούν να συνεχίσουν τη μέτρια άσκηση σε τακτική βάση, αλλά θα πρέπει να λάβουν συμβουλές σχετικά με τις ενδεικνυόμενες και μη δραστηριότητες [57, 58]. Μια γυναίκα που δεν ασκούνταν πριν από την εγκυμοσύνη πρέπει να συμβουλευθεί τον ιατρό της προτού ξεκινήσει ένα πρόγραμμα άσκησης. Δραστηριότητες χαμηλής ή μέτριας έντασης θεωρούνται γενικά ασφαλείς και μπορεί να περιλαμβάνουν βάδισμα, κολύμβηση, τρέξιμο, αεροβική και ποδηλασία σε στατικό ποδήλατο. Στις δραστηριότητες που ενδέχεται να μην είναι ασφαλείς περιλαμβάνονται τα παιχνίδια με μπάλα, που αυξάνουν τον κίνδυνο κοιλιακού τραύματος, η άρση βαρών, οι υποβρύχιες καταδύσεις, οι πολεμικές τέχνες, η αναερόβια άσκηση (γρήγορο τρέξιμο), η άσκηση σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 2.500 μέτρων, καθώς και κάθε άσκηση με υψηλό κίνδυνο πτώσης ή που απαιτεί ισορροπία, ιδίως σε προχωρημένα στάδια της εγκυμοσύνης. Η άσκηση αντενδείκνυται στις γυναίκες με υπέρταση, τοξαιμία, προεκλαμψία, πρόωρη ρήξη των μεμβρανών, ιστορικό πρόωρου τοκετού, επίμονη αιμορραγία κατά το δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο, ανεπάρκεια του τραχήλου ή οποιαδήποτε ένδειξη καθυστερημένης ανάπτυξης του εμβρύου. Οι έγκυες που ασκούνται πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα ώστε να λαμβάνουν επαρκείς θερμίδες, θρεπτικά συστατικά και υγρά, και να αποφεύγουν την έντονη άσκηση. Πρόσθετες οδηγίες παρατίθενται συνοπτικά στο Σχήμα 1.

Σχ. 1: Γενικές οδηγίες για ένα ασφαλές πρόγραμμα άσκησης, που προάγει την υγεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης [161].

  • Μετά την 20ή εβδομάδα αποφύγετε τις ασκήσεις σε ύπτια θέση. Η θέση αυτή μπορεί να παρεμποδίσει τη ροή του αίματος.
  • Αποφύγετε την έντονη άσκηση σε ζεστούς, υγρούς χώρους.
  • Αποφύγετε την άσκηση εάν η θερμοκρασία του σώματός σας είναι υψηλή.
  • Φοράτε άνετα παπούτσια και ρούχα, καθώς και στηθόδεσμο με ενίσχυση.
  • Πίνετε άφθονο νερό για να αποφύγετε την αφυδάτωση και την υπερθερμία.
  • Ξεκινήστε πάντα με περίοδο προθέρμανσης 5 έως 10 λεπτών και τελειώστε με περίοδο χαλάρωσης.
  • Διατηρείτε τους παλμούς της καρδιάς στο 60% έως 80% του μέγιστου (μέγιστος καρδιακός παλμός = 220 μείον την ηλικία σας).
  • Σταματήστε την άσκηση αμέσως εάν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα: εκροή αμνιακού υγρού, πόνο στο στήθος, κολπική αιμορραγία, κεφαλαλγία, οίδημα, πόνο στην πλάτη, ζαλάδα, ναυτία, πόνο στην κοιλιά ή συσπάσεις της μήτρας.

Καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες επιτυγχάνουν την πρώτη κύηση στην ηλικία των 35 ή και παραπάνω, με τη χρησιμοποίηση μεθόδων βελτίωσης της γονιμότητας, ο αριθμός των πολλαπλών κυήσεων (δίδυμες και τρίδυμες) έχει ξεπεράσει το τριπλάσιο σε σχέση με το 1980. Μεγαλύτερη αύξηση του σωματικού βάρους πριν την 20ή με 24η εβδομάδα είναι σημαντική για τη βελτίωση του βάρους γέννησης του παιδιού και την επιμήκυνση της κύησης. Σε μια πολλαπλή κύηση, η ιδανική αύξηση του σωματικού βάρους της εγκύου έως την 36η με 38η εβδομάδα της κύησης διαφέρει ανάλογα με το σωματικό βάρος της κάθε γυναίκας πριν την εγκυμοσύνη της. Συγκεκριμένα, οι γυναίκες χαμηλού σωματικού βάρους πρέπει να πετύχουν αύξηση του βάρους τους, η οποία θα κυμαίνεται από 22,5 έως 28 kg, οι γυναίκες φυσιολογικού σωματικού βάρους από 18 έως 24,5 kg, οι υπέρβαρες γυναίκες από 17 έως 21,5 και οι παχύσαρκες γυναίκες από13 έως 17 kg.

Ίδρυμα Αριστείδης Δασκαλόπουλος
Επιστημονική επιμέλεια
Μαίρη Γιαννακούλια
Επίκουρη Καθηγήτρια Χαροκοπείου Παν/μίου, Τμήμα Διαιτολογίας – Διατροφής
Μελίνα Καριπίδου
MSc Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
karipidoumelina@yahoo.gr
www.nutridiet.gr 

Βιβλιογραφία

1.    Institute of Medicine, Nutrition during Pregnancy Part I: Weight Gain Part II: Supplements. Washington, DC: National Academy Press, 1990.
7.    Galtier-Dereure, F., C. Boegner, and J. Bringer, Obesity and pregnancy: complications and cost. Am J Clin Nutr, 2000. 71(5 Suppl): p. 1242S-8S.
40.    Abrams, B., S.L. Altman, and K.E. Pickett, Pregnancy weight gain: still controversial. Am J Clin Nutr, 2000. 71(5 Suppl): p. 1233S-41S.
41.    Edwards, L.E., et al., Pregnancy complications and birth outcomes in obese and normal-weight women: effects of gestational weight change. Obstet Gynecol, 1996. 87(3): p. 389-94.
42.    Cogswell, M.E., et al., Gestational weight gain among average-weight and overweight women--what is excessive? Am J Obstet Gynecol, 1995. 172(2 Pt 1): p. 705-12.
43.    Hediger, M.L., et al., Growth and fatness at three to six years of age of children born small- or large-for-gestational age. Pediatrics, 1999. 104(3): p. e33.
44.    Schieve, L.A., M.E. Cogswell, and K.S. Scanlon, An empiric evaluation of the Institute of Medicine's pregnancy weight gain guidelines by race. Obstet Gynecol, 1998. 91(6): p. 878-84.
45.    Wong, W., et al., A new recommendation for maternal weight gain in Chinese women. J Am Diet Assoc, 2000. 100(7): p. 791-6.
46.    Scholl, T.O., et al., Gestational weight gain, pregnancy outcome, and postpartum weight retention. Obstet Gynecol, 1995. 86(3): p. 423-7.
47.    Luke, B., M.L. Hediger, and T.O. Scholl, Point of diminishing returns: when does gestational weight gain cease benefiting birthweight and begin adding to maternal obesity? J Matern Fetal Med, 1996. 5(4): p. 168-73.
48.    Segel, J.S. and E.R. McAnarney, Adolescent pregnancy and subsequent obesity in African-American girls. J Adolesc Health, 1994. 15(6): p. 491-4.
49.    Scholl, T.O., et al., Maternal growth during pregnancy and lactation. Horm Res, 1993. 39 Suppl 3: p. 59-67.
50.    Scholl, T.O., M.L. Hediger, and I.G. Ances, Maternal growth during pregnancy and decreased infant birth weight. Am J Clin Nutr, 1990. 51(5): p. 790-3.
51.    Hediger, M.L., et al., Patterns of weight gain in adolescent pregnancy: effects on birth weight and preterm delivery. Obstet Gynecol, 1989. 74(1): p. 6-12.
52.    Strauss, R.S. and W.H. Dietz, Low maternal weight gain in the second or third trimester increases the risk for intrauterine growth retardation. J Nutr, 1999. 129(5): p. 988-93.
53.    Carmichael, S.L. and B. Abrams, A critical review of the relationship between gestational weight gain and preterm delivery. Obstet Gynecol, 1997. 89(5 Pt 2): p. 865-73.
54.    Hickey, C.A., et al., Prenatal weight gain patterns and spontaneous preterm birth among nonobese black and white women. Obstet Gynecol, 1995. 85(6): p. 909-14.
55.    Clapp, J.F., 3rd, Exercise during pregnancy. A clinical update. Clin Sports Med, 2000. 19(2): p. 273-86.
56.    Dempsey, J.C., C.L. Butler, and M.A. Williams, No need for a pregnant pause: physical activity may reduce the occurrence of gestational diabetes mellitus and preeclampsia. Exerc Sport Sci Rev, 2005. 33(3): p. 141-9.
57.    Hartmann, S. and P. Bung, Physical exercise during pregnancy--physiological considerations and recommendations. J Perinat Med, 1999. 27(3): p. 204-15.
58.    Sternfeld, B., Physical activity and pregnancy outcome. Review and recommendations. Sports Med, 1997. 23(1): p. 33-47.

Γράφτηκε από: Ίδρυμα Αριστείδης Δασκαλόπουλος
Άλλες πληροφορίες
σε συνεργασία με την Μελίνα Καριπίδου, MSc Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος. Δείτε σχετικά με το ίδρυμα εδώ
Άλλα άρθρα του συγγραφέα