Διαταραχές στην κατάποση - Δυσφαγία

Οι διαταραχές κατάποσης (ή δυσφαγία) είναι σύμπτωμα και όχι μία ασθένεια. Είναι η περιγραφή συμπτωμάτων που σχετίζονται με προβλήματα στη λήψη, διαχείριση και προώθηση της τροφής και των εκκρίσεων από τα χείλη έως το στομάχι.

Οι διαταραχές της κατάποσης (ή δυσφαγία) αφορούν δυσλειτουργίες κατά τη σίτιση και μπορούν να παρατηρηθούν σε οποιοδήποτε στάδιο της κατάποσης (προπαρασκευαστικό στάδιο, στοματικό στάδιο, φαρυγγικό στάδιο και οισοφαγικό στάδιο).

Πού μπορεί να οφείλεται

• Νευρογενείς διαταραχές (90%) π.χ. αγγειακό επεισόδιο, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, εκφυλιστική νευρολογική νόσος κ.α.
• Νεοπλασματικές (5%) π.χ. πριν ή μετά από νεόπλασμα στοματοφάρυγγα, λάρυγγα ή οισοφάγου.
• Ψυχογενείς ή Συμπεριφοράς (κυρίως σε παιδιά).

Τα συμπτώματα

• Κόπωση κατά τη διάρκεια μάσησης στερεάς τροφής.
• Αυξημένος χρόνος για την ολοκλήρωση του γεύματος.
• Παλινδρόμηση της τροφής στο στόμα ή από τη μύτη.
• Σημαντική απώλεια σωματικού βάρους.
• Απώλεια της ευχαρίστησης του γεύματος.
• Σιελόρροια.
• Φόβος λήψης τροφής.
• Ξηροστομία.
• Δυσκολία λήψης της τροφής από το κουτάλι.
• Ελαττωμένη ικανότητα δαγκώματος.
• Ανεπαρκής ή απούσα ικανότητα μάσησης.
• Έλλειψη έναρξης κατάποσης.
• Βήχας κατά τη διάρκεια ή μετά την κατάποση.
• Καθαρισμός του λαιμού κατά την διάρκεια ή μετά την κατάποση.
• Πνίξιμο κατά την διάρκεια ή μετά την κατάποση.
• Στραβοκατάπημα πριν ή κατά τη διάρκεια ή το τέλος της κατάποσης.
• Αίσθημα καθήλωσης της τροφής στον λαιμό.
• Πόνος κατά την κατάποση.
• Αυξημένες εκκρίσεις κατά την διάρκεια ή μετά το γεύμα.
• Καούρα.
• Δυσπεψία.
• Ναυτία / εμετός.
• Υπερβολικό ρέψιμο.
• Ξινή γεύση στο στόμα.
• Χρόνια κακή αναπνοή.
• Δύσπνοια.
• Συχνοί πονόλαιμοι.
• Στομαχόπονοι.
• Μεταβολές της φωνής (υγρή φωνή).

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή και η διαδικασία αποκατάστασης

Η αποκατάσταση της δυσφαγίας και ο χρόνος που απαιτείται ποικίλλει ανάλογα με τα αίτια, τη βαρύτητα και την έκταση των διαταραχών κατάποσης. Στοχεύει στην αποκατάσταση της φυσιολογίας της κατάποσης και της λειτουργικότητας των δομών που λαμβάνουν μέρος στην κατάποση.

Ο λογοθεραπευτής σε συνεργασία με τους άλλους ειδικούς της διεπιστημονικής ομάδας θα παρέμβει ανάλογα με τη συμπτωματολογία είτε με:

• Ειδική θεραπεία κατάποσης (όπως ασκήσεις βελτίωσης των κινήσεων των μυών).
• Τροποποίηση στάσης σώματος του ασθενούς κατά τη σίτιση.
• Τροποποίηση της κατάποσης.
• Τροποποίηση της τροφής.

Το κυριότερο όφελος που προκύπτει από την επιλογή της στοματικής σίτισης και την αποκατάσταση της, που στοχεύει ακριβώς στην επαναδραστηριοποίηση και τη θεμελίωση της φυσιολογικής λειτουργίας της κατάποσης, είναι ότι η στοματική σίτιση αποτελεί τον ασφαλέστερο και καλύτερο ποιοτικά τρόπο σίτισης σε σχέση με τις μεθόδους μη στοματικής σίτισης καθώς η τροφή απορροφάται και η πέψη γίνεται σταδιακά.